Wczesne planowanie i rozdzielenie na mniejsze zadania. Kilka wniosków z przygotowania planu zarządzania danymi dla wieloosobowego projektu cyfrowego
Plan zarządzania danymi badawczymi dla wieloosobowego grantu naukowego? Sama myśl może wywołać zawroty głowy. W rzeczywistości pracy projektowej, w której dzielimy czas między obowiązki naukowe i wszystkie działania niebadawcze (zarządzanie zespołem, sprawy administracyjno-sprawozdawcze, promocję i komunikację naukową), znalezienie chwili na dodatkową refleksję nad zbieranymi i wytwarzanymi materiałami, ich charakterem, formatami oraz przechowywaniem, może wydawać się luksusem. Jednak odpowiednie zorganizowanie pozyskiwania, generowania czy zapisywania danych w prowadzonym badaniu może nie tylko przysłużyć się innym osobom, które później chciałyby z nich skorzystać, ale i też nam samym w trakcie realizacji projektu i po jego zakończeniu.
W kwietniu 2023 roku wspólnie z zespołem Nowej Panoramy Literatury Polskiej IBL PAN miałam przyjemność opublikować pierwszą wersję planu zarządzania danymi badawczymi dla projektu "Warszawa/Łódź. Atlas Literatury Zagłady" (2022-2027) pod kierownictwem prof. Jacka Leociaka z Instytutu Badań Literackich PAN.
Poniżej przedstawiam pięć wniosków z wykonanej do tej pory pracy. Mam nadzieję, że mogą posłużyć jako rady dla tych z Was, którzy również chcieliby dogłębniej potraktować temat danych badawczych w kolejnym projekcie i którzy zastanawiają się, od czego zacząć.
Uwzględnijmy prace dotyczące danych jak najwcześniej, najlepiej już podczas składania wniosku
Niektórzy grantodawcy, jak Narodowe Centrum Nauki, wymagają, aby wstępny plan zarządzania danymi był rozpisany już podczas wnioskowania o finansowanie. Choć nie zawsze będzie to obowiązkowe, warto o danych pomyśleć jak najwcześniej, tworząc pierwsze oszacowania projektowe. Wniosek o finansowanie z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki koordynowali prof. Jacek Leociak (kierownik projektu) i dr hab. Bartłomiej Szleszyński (kierownik Nowej Panoramy Literatury Polskiej, odpowiedzialny za cyfrową część prac). Jednym z określonych zadań był właśnie nadzór nad materiałami, a dokładniej “stworzenie planu zarządzania danymi określający sposób postępowania z danymi zarówno podczas projektu, jak i po jego zakończeniu, w takich aspektach jak m.in. zarządzanie danymi, generowanie metadanych, ochrona i analiza danych”.
Być może data stewardzi i data stewardki pracują już w Waszej instytucji (jest tak np. na Uniwersytecie Śląskim) i mogą pomóc w planowaniu, a być może stanowisko takie może być stworzone dla konkretnego projektu na czas realizacji grantu. O roli data stewarda przeczytacie więcej na stronie Politechniki Gdańskiej.
Nie oddzielajmy działań związanych z danymi od zadań stricte badawczych
Założenie, że zarządzanie danymi w projekcie to zadanie administracyjne, jest nietrafne. Przygotowując plan, szybko zorientujecie się, że potrzebujecie dogłębnego zrozumienia kwestii merytorycznych. Aby zorganizować procedury pozyskiwania czy przechowywania danych, musicie wiedzieć, nad jakimi materiałami badawczymi rzeczywiście pochyli się zespół. Dlatego warto też włączać koleżanki i kolegów z zespołu do konsultacji podczas opracowywania zaleceń. W przypadku “Atlasu Literatury Zagłady” pierwsza wersja planu zarządzania danymi była otwarta na komentarze wszystkich zainteresowanych wykonawców i wykonawczyń, którzy zwrócili uwagę np. na doprecyzowanie kwestii związanych z tworzeniem plików zapasowych. Plan nadal funkcjonuje na dysku zespołu jako żywy dokument, do którego każdy może dodać nowe uwagi, pytania i refleksje.
Pamiętajmy, że plan zarządzania danymi badawczymi powinien ulegać zmianie
Często mówi się, że określone na początku procedury mogą w trakcie projektu zostać przekształcone, jednak nieprzypadkowo użyłam powyżej słowa “powinien”. Jeśli tworzycie plan od zera w pierwszej fazie trwania projektu albo przed jego rozpoczęciem, w pewnym sensie bazujecie na wyobrażonych (nawet jeśli całkiem dobrze oszacowanych) zarysach działań naukowych. Dokument poświęcony zarządzaniu danymi w projekcie będzie zatem aktualizowany wraz z postępami prac badawczych i dokumentalistycznych, a niektóre jego aspekty na pewno będą doprecyzowane.
Wyznaczajmy sobie i zespołowi realistyczne priorytety
Zasady FAIR głoszą, że dane powinny być łatwo wyszukiwalne (findable), dostępne (accessible), interoperacyjne lub zgodne z różnymi narzędziami czy systemami (interoperable) oraz dające się ponownie wykorzystać (reusable). Są najczęściej przytaczanymi zaleceniami dotyczącymi zarządzania materiałami w projekcie. Jeżeli nie byliście wcześniej przyzwyczajeni do myślenia w kategoriach danych i projekt tego bezpośrednio nie wymaga, pewnie trudno Wam będzie od razu zastosować je w pełni do wszystkich materiałów. Działania najlepiej rozbić na mniejsze zadania. Od czegoś trzeba zacząć, a wspólne opracowanie np. nazewnictwa dla zapisywanych plików czy procedury tworzenia kopii zapasowych będzie łatwym do wykonania pierwszym krokiem ku uporządkowaniu danych w projekcie. Ewentualne błędy bądź niedociągnięcia (lub – pewnie najczęściej – działania, na których wdrożenie zwyczajnie nie starczy nam czasu) potraktujmy jako lekcje i inspiracje do wykorzystania w kolejnym grancie.
Projekt "Warszawa/Łódź. Atlas Literatury Zagłady" pod kierownictwem prof. Jacka Leociaka z IBL PAN, finansowany jest z programu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.
W ramach pięcioletnich działań (2022-2027) powstanie rozbudowane kompendium wiedzy o historii dwóch największych gett, zorganizowanych przez nazistowskie Niemcy na terenie okupowanej Polski.
Ilustracja - notatki Copyright © 2023 Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
komentarze (0)